Liệu pháp aspirin hàng ngày: Tác dụng và nguy cơ

LIỆU PHÁP ASPIRIN HÀNG NGÀY:
TÁC DỤNG VÀ NGUY CƠ

Dùng một viên aspirin mỗi ngày có thích hợp cho bạn không? Đó không phải là một quyết định dễ dàng. Cần phải biết các tác dụng cũng như nguy cơ trước khi xem xét việc sử dụng liệu pháp này.

Sử dụng aspirin hàng ngày giúp giảm nguy cơ bị cơn đau tim và đột quỵ, nhưng liệu pháp này không thích hợp cho tất cả mọi người.

Bạn chỉ nên cân nhắc việc dùng aspirin hàng ngày nếu bạn đã từng bị một cơn đau tim hay đột quỵ, hoặc bạn có nguy cơ cao mắc một trong hai bệnh chứng trên. Và sau đó, chỉ thực hiện với sự chấp thuận của bác sĩ. Mặc dù thỉnh thoảng uống một hai viên aspirin để trị nhức đầu, đau mình mẩy, hoặc sốt thì an toàn đối với hầu hết người lớn, nhưng sử dụng aspirin hàng ngày có thể có những phản ứng phụ nghiêm trọng.

Aspirin có thể ngăn ngừa một cơn đau tim hay đột quỵ như thế nào?

Aspirin can thiệp vào hoạt động đông máu. Khi bạn chảy máu, các tế bào đông máu, gọi là các tiểu cầu, tích tụ tại vết thương. Các tiểu cầu giúp tạo thành một nút bịt kín vết hở của mạch máu làm cho ngừng chảy máu.

Nhưng tình trạng này cũng có thể xảy ra trong những động mạch cung cấp máu cho tim và não. Nếu các mạch máu đã bị hẹp lại do xơ vữa động mạch, một huyết khối (cục máu đông) có thể nhanh chóng hình thành và làm tắt nghẽn động mạch. Điều này ngăn cản máu lưu thông tới tim hay não và gây ra cơn đau tim hay đột quỵ. Liệu pháp aspirin làm giảm các hoạt động kết khối của tiểu cầu – do đó có thể ngăn ngừa cơn đau tim và đột quỵ.

Liệu pháp uống aspirin hàng ngày có tác động khác nhau giữa nam giới và phụ nữ hay không?

Những nghiên cứu trước đây về liệu pháp sử dụng aspirin hàng ngày chủ yếu được thực hiện ở nam giới. Những nghiên cứu gần đây đã tập trung vào những tác động của aspirin ở phụ nữ, cho thấy nó có những tác động khác nhau giữa các giới, và đối với nữ giới, nó có những tác động khác nhau giữa các nhóm tuổi. Bảng dưới đây cho thấy aspirin tác động đến nam giới và nữ giới khác nhau như thế nào.

Tác dụng của aspirin đối với nam giới và nữ giới

Uống aspirin hàng ngày có thể	Nữ giới dưới 65 tuổi	Nữ giới từ 65 tuổi trở lên	Nam giới (mọi lứa tuổi)
ngăn ngừa cơn đột quỵ lần đầu	X	X
ngăn ngừa cơn đau tim lần đầu		X	X
giảm nguy cơ bị cơn đau tim	X	X	X
ngăn ngừa cơn đau tim tái phát	X	X	X

Tuy nhiên, nguy cơ gây xuất huyết khi uống aspirin hàng ngày hầu như giống nhau ở cả hai giới. Cần phải nghiên cứu thêm để xác định có cần thay đổi không hoặc thay đổi như thế nào đối với các chỉ định sử dụng liệu pháp dùng aspirin hàng ngày để phòng chống cơn đau tim và đột quỵ.

Tôi có nên uống aspirin hàng ngày không?

Bạn có cần uống aspirin hàng ngày hay không tuỳ thuộc vào nguy cơ bị cơn đau tim và đột quỵ. Các yếu tố gây nguy cơ đau tim hay đột quỵ bao gồm:

• Hút thuốc lá

• Huyết áp cao – áp suất tâm thu từ 140 mm Hg trở lên hoặc áp suất tâm trương là 90 mm Hg trở lên

• Mức cholesterol toàn bộ từ 240 mg/dl (6,22 mmol/L) trở lên

• Mức cholesterol lipoprotein mật độ thấp ("xấu") từ 130 mg/dl (3,68 mmol/L) trở lên

• Thiếu tập thể dục

• Tiểu đường

• Stress

• Uống nhiều hơn hai ly rượu mỗi ngày đối với nam giới, một ly đối với phụ nữ

• Trong gia đình đã có người bị đột quỵ hay bị cơn đau tim

Nếu bạn đã từng bị một cơn đau tim hay đột quỵ, rất có thể bác sĩ đã nói chuyện với bạn về việc dùng aspirin để ngăn ngừa tái phát.

Nếu bạn có yếu tố gây nguy cơ cao, nhưng chưa từng bị cơn đau tim hay đột quỵ, uống một viên aspirin mỗi ngày có thể có ích cho bạn.

Trước tiên, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ xem bạn có những yếu tố nào khiến việc uống aspirin có thể gây nguy hiểm cho bạn hay không.

Một số yếu tố có thể khiến bạn không nên uống aspirin hàng ngày bao gồm:

• Rối loạn về chảy máu hay đông máu (dễ chảy máu)

• Suyễn

• Loét dạ dày

• Suy tim

Cũng cần cho bác sĩ biết những loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng đang sử dụng, ngay cả khi đó chỉ là ibuprofen. Uống aspirin và ibuprofen với nhau làm giảm tác dụng của aspirin. Uống aspirin với những thuốc chống đông máu khác, như warfarin (Coumadin) chẳng hạn, có thể làm tăng đáng kể nguy cơ xuất huyết.

Liều lượng aspirin bao nhiêu là tốt nhất?

Không có liều lượng aspirin chung cho liệu pháp aspirin hàng ngày. Bác sĩ sẽ chỉ định liều lượng cho bạn. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng liều aspirin rất thấp - 75 milligrams (mg), thấp hơn liều chuẩn dành cho trẻ sơ sinh – là có thể có hiệu quả. Bác sĩ có thể kê toa liều aspirin hàng ngày trong khoảng từ 81 mg – liều dành cho trẻ sơ sinh - đến 325 mg (liều thông thường).

Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi ngừng uống aspirin mỗi ngày?

Có thể bạn biết rằng uống aspirin hàng ngày giúp ngăn ngừa các cơn đau tim hay đột quỵ, nhưng bạn có thể sẽ ngạc nhiên nếu biết rằng ngừng liệu pháp aspirin hàng ngày có thể tạo ra phản ứng ngược là làm tăng nguy cơ bị cơn đau tim hay đột quỵ. Nếu bạn đang sử dụng liệu pháp aspirin hàng ngày và muốn dừng lại, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào. Ngừng liệu pháp aspirin đột ngột có thể có phản ứng ngược là tạo ra huyết khối (cục máu đông).

Tôi có thể uống aspirin nếu tôi thường xuyên uống ibuprofen cho những chứng bệnh khác không?

Ibuprofen làm mất tác dụng của liệu pháp aspirin khi uống chung. Cả aspirin và ibuprofen đều làm giảm hoạt động đông máu của các tiểu cầu.

Nếu bạn chỉ cần uống một liều ibuprofen, hãy uống trước khi uống aspirin tám tiếng hoặc sau khi uống aspirin 30 phút. Nếu bạn phải uống ibuprofen thường xuyên hơn, hãy nói chuyện với bác sĩ để thay đổi thuốc.

Uống aspirin hàng ngày có những phản ứng phụ nào?

Cho dù bạn có những yếu tố gây nguy cơ bị cơn đau tim hay đột quỵ thì bạn cũng khoan mở nắp chai thuốc aspirin. Nếu bạn đang uống những loại thuốc chống đông máu như warfarin (Coumadin) điều trị các chứng bệnh khác, thì việc uống chung với aspirin có thể làm tăng đáng kể nguy cơ biến chứng xuất huyết. Tuy nhiên, có thể có một số trường hợp có thể kết hợp liều thấp aspirin với warfarin (ví dụ, với một số loại van tim nhân tạo để phòng chống tái phát đột quỵ), nhưng liệu pháp này luôn luôn cần phải được thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ.

Các loại thuốc và thảo dược bổ sung cũng có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết. Phải nói cho bác sĩ biết tất cả các loại thuốc và thực phẩm chức năng nào mà bạn đang dùng, trước khi bắt đầu sử dụng liệu pháp aspirin hàng ngày.

Phản ứng phụ và biến chứng sử dụng aspirin gồm có:

• Tai biến xuất huyết não. Trong khi uống aspirin hàng ngày có thể giúp ngăn ngừa đột quỵ liên quan đến huyết đông, thì nó lại có thể làm tăng nguy cơ tai biến xuất huyết não.

• Xuất huyết tiêu hoá. Uống aspirin hàng ngày làm tăng nguy cơ phát triển viêm loét dạ dày. Và, nếu bạn có một vết loét chảy máu, dùng aspirin sẽ làm cho vết loét chảy máu nhiều hơn, có thể gây tử vong.

• Phản ứng dị ứng. Nếu bạn bị dị ứng với aspirin, thì dùng bất kỳ số lượng aspirin nào cũng có thể gây phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

• Ù tai và điếc. Uống quá liều aspirin có thể gây ù tai và điếc ở một số người.

Nếu đang dùng aspirin mà phải phẫu thuật dù đơn giản hoặc nhổ răng, bạn phải báo cho bác sĩ hoặc nha sĩ biết bạn sử dụng aspirin hàng ngày và liều lượng là bao nhiêu. Nếu không bạn sẽ có nguy cơ chảy máu quá nhiều khi phẫu thuật.

Cục quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ cũng cảnh báo rằng những người thường xuyên uống aspirin nên hạn chế uống rượu vì rượu có tác động làm loãng máu và có thể gây cồn cào dạ dày. Nếu uống aspirin hàng ngày, bạn không nên uống nhiều hơn một ly một ngày nếu bạn là phụ nữ hoặc hơn hai ly mỗi ngày nếu bạn là nam giới.

Nếu tôi uống aspirin hàng ngày, uống một viên aspirin trong khi lên cơn đau tim có an toàn hay không?

Đối với hầu hết những người có các triệu chứng của cơn đau tim, bác sĩ khuyên nên nhai và nuốt một viên aspirin trần liều thông thường hoặc hai đến bốn viên aspirin liều dành cho trẻ sơ sinh. Lời khuyên này vẫn đúng nếu bạn đang sử dụng liệu pháp aspirin hàng ngày. Nhai aspirin làm tăng quá trình hấp thu và giảm thiểu sự trì hoãn tác dụng của aspirin.

Nếu có rối loạn xuất huyết nào đó, bạn không nên uống aspirin trong khi bị cơn đau tim, và bạn cũng không nên sử dụng liệu pháp uống aspirin hàng ngày.

Đừng dùng aspirin nếu bạn nghĩ rằng bạn đang bị đột quỵ, bởi vì không phải tất cả các cơn đột quỵ đều do huyết khối (những cục máu đông) gây ra; một số là do đứt vỡ mạch máu. Uống aspirin có thể làm cho cơn đột quỵ do xuất huyết trở nên nặng hơn.

Tôi có nên uống loại aspirin có áo bọc hay không?

Loại aspirin có áo bọc nhằm để thuốc đi qua dạ dày mà không phân rã cho đến khi xuống đến ruột. Loại thuốc này ít tác dụng phụ hơn và có thể thích hợp cho một số người uống aspirin hàng ngày, đặc biệt là ở những người có tiền sử viêm loét dạ dày.

Tuy nhiên, cơ thể phải mất thời gian dài hơn mới hấp thụ được aspirin có áo bọc, và dường như loại thuốc này cũng không bảo vệ nhiều lắm khỏi xuất huyết dạ dày và ruột. Cần phải nghiên cứu thêm để hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa aspirin trần và aspirin có áo bọc. Nếu thắc mắc hoặc quan tâm về loại aspirin bạn sử dụng, hãy yêu cầu bác sĩ xác định thứ nào là tốt nhất cho bạn.

Superaspirin là gì?

Có lẽ bạn đã nghe hoặc đọc về những gì mà đôi khi được gọi là "superaspirin." Superaspirin là một loại thuốc mới hơn được dùng để thay thế hoặc bổ sung aspirin. Loại thuốc này được gọi là những chất ức chế tích tụ tiểu cầu và có tác dụng giảm nguy cơ bị huyết khối. Mặc dù có tác dụng tương tự như aspirin, chúng hoạt động hơi khác. Loại thuốc này bao gồm các loại clopidogrel (Plavix), eptifibatide (Integrilin) v.v. Những loại thuốc này có thể được sử dụng:

• Cùng với aspirin, để giảm nguy cơ bi cơn đau tim hoặc đột quỵ tái phát ở những người đã từng bị.

• Trong thời gian bị cơn đau tim hoặc đột quỵ liên quan đến các cục máu đông (huyết khối).

• Trước và sau khi nong mạch (angioplasty) và đặt stent, để giúp giảm bớt các cục máu đông do các thủ thuật gây ra

• Để điều trị bệnh động mạch ngoại biên

Superaspirin có thể là một lựa chọn nếu bạn kháng aspirin (uống aspirin không có tác dụng), dị ứng với aspirin hoặc không thể chịu được các phản ứng phụ của aspirin. Sự kết hợp giữa aspirin và clopidogrel (Plavix) chỉ được khuyến cáo chỉ định cho những người có những bệnh chứng tim mạch cụ thể. Nếu bạn đang dùng Plavix và aspirin nhưng chưa từng bị cơn đau tim hay đột quỵ, đừng ngừng thuốc đột ngột. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước.

Aspirin - thử nghiệm và chứng thực

Dù đã có những tiến bộ y khoa đáng kinh ngạc và có sẵn những loại thuốc mới, aspirin vẫn là một sự lựa chọn hiệu quả, rẻ tiền và đơn giản đối với nhiều người có nguy cơ bị cơn đau tim và đột quỵ. Tuy aspirin lúc nào cũng có sẵn, nhưng bạn vẫn luôn luôn phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu liệu pháp aspirin hàng ngày.

Nguyễn Trọng Khiêm HB3

(Dịch từ http://www.mayoclinic.com/health/daily-aspirin-therapy/HB00073)